De groep mensen met onbegrepen gedrag in Nederland groeit. Een klein deel daarvan heeft een complexe combinatie van verslavingen en geestelijke problemen en komt daar niet meer vanaf. Deze zogenaamde 1%-groep wisselt vaak een verblijf in de gevangenis af met zwerven in het park, in de maatschappelijke opvang of waar ze ook maar opduiken. Ze veroorzaken vaak ellende - voor zichzelf of de omgeving - en zijn gebaat bij een prikkelarme omgeving.
Specifieke huisvesting
Dat geldt ook voor hun huisvesting, die moet zich bevinden op afstand van andere huizen om prikkels te voorkomen. Juist daar laten de overheden het, volgens Cees, afweten. Hij ervaart berusting bij de politiek, die er niet in slaagt locaties voor deze specifieke huisvesting te faciliteren.
“Het echte geluk van een beschaving wordt gemeten aan hoe ze met haar kwetsbaarste groep mensen omgaat”, zegt Cees. “Het is echt mogelijk om ergens een speld in de kaart te zetten en dat er dan in een omtrek van 100 meter even niets is. Maar het treden buiten planologische gebaande paden vereist moed bij gemeenten en die moed lijkt nogal wankel.”
Cees heeft zijn hoop gevestigd op de verkiezingen in maart volgend jaar. Hij is benieuwd welke openbaar bestuurders of kandidaten voor die posities het fatsoen hebben hun nek uit te steken voor deze 1%-groep en voor hen gepaste huisvesting. Want ook voor deze groep is een dak boven hun hoofd een fundamenteel mensenrecht.
Housing First niet voor iedereen
Een van de concepten die wordt toegepast voor mensen die onbegrepen gedrag vertonen is Housing First. Het idee daarbij is: eerst een dak boven je hoofd, dan je leven op orde. Housing First is doorgaans heel succesvol, maar is niet geschikt voor de eerder besproken 1%-groep.
De voorwaarden die aan het concept zijn verbonden: je accepteert de hulp die je nodig hebt, je betaalt je huur en je veroorzaakt geen overlast. Deze zijn niet voor iedereen haalbaar. Het kan zijn dat iemand van de 1%-groep toch in een Housing First-project terecht komt en dan mislukt dat. Dat is erg belastend voor de persoon in kwestie en de mensen eromheen. Dan is het belangrijk dat er ook een alternatief is.
Skaeve Huse enige dat werkt
Dat alternatief bestaat ook en is voor de 1%-groep eigenlijk het enige dat werkt. Het concept Skaeve Huse biedt een combinatie van een eigen plekje, waar je niet gestoord wordt door anderen, waar je ook weinig prikkels ontvangt waardoor je ontspoort. En tegelijkertijd wel passende zorg is. Het is niet eenvoudig en goedkoop. Het moet bijvoorbeeld minstens 100 meter van andere bebouwing afliggen, legt Cees uit.
Intermaris heeft ook interesse in Skaeve Huse. “Wij hebben in Hoorn bijvoorbeeld een Housing First-project lopen en hebben daaraan verbonden dat we ook Skaeve Huse willen realiseren”, zegt de bestuurder. “We hebben een prestatieafspraak met de gemeente dat ze dit voorjaar een locatie aanwijst waar we dat kunnen doen. Alleen heeft dit voorjaar het college gezegd: “we hebben alles onderzocht maar het lukt gewoon niet. En dan?”
In Purmerend wordt nu een woonzorgvoorziening gerealiseerd, maar ook in die regio wil Cees graag een plek voor Skaeve Huse, want de huidige voorzieningen zijn ontoereikend voor de 1%-groep. Boven het IJ wordt, volgens Cees, Skaeve Huse slechts op 1 plek aangeboden: 2 stuks in Heiloo.
Mobiele groep
De groep van de extreme gevallen van mensen met onbegrepen gedrag is mobiel. “Ze beperken zich natuurlijk niet tot 1 gemeente of 1 regio. Die zwerven overal rond en worden niet of nauwelijks geholpen. Ik zie met lede ogen aan hoe moeilijk het is om daar ook goede oplossingen voor te verzinnen. En dat een beetje op tijd”.
Cees hoopt dat deze groep niet vergeten wordt in de aanloop naar de verkiezingen: “blijf gewoon doorzoeken naar plekken want deze mensen zijn er al, hun problemen zijn er ook al. We kunnen ze niet afwentelen op de steden van de Metropool Regio Amsterdam”.
