Het panel bestond uit Karlijn Roex, socioloog en auteur van het boek ‘in verwarde staat’, Cynthia Cournuejouls, Beleidsmedewerker GGZ bij Cliëntenbelang Amsterdam, en bestuurders Erik Gerritsen en Anne Oosterbaan van respectievelijk Ymere en de Alliantie. De panelleden gingen eerst in discussie over de definitie van onbegrepen gedrag. Vervolgens spraken ze over de opgave van woningcorporaties in dit kader en tenslotte over hoe de maatschappij met deze groep mensen omgaat.
Onbegrepen gedrag containerbegrip
Karlijn Roex vindt de term onbegrepen gedrag vaag. In de media worden mensen met zogeheten onbegrepen gedrag vaak afgebeeld met politielinten en messen. Dat helpt de definitie niet. Ze vindt het belangrijk om de paneldiscussie te hebben, juist vanwege containerbegrippen als onbegrepen gedrag en om die concreter te maken.
Cynthia Cournuejouls wijst op de diversiteit van de groep die zogenaamd onbegrepen gedrag vertoont. Die is met onder meer mensen met dementie zo groot geworden, dat de definitie van onbegrepen gedrag haar betekenis is kwijtgeraakt. Volgens Cournuejouls gaat het om 1500 mensen die langdurig psychiatrische hulp nodig hebben met een verhoogd risico op gevaarlijk gedrag richting zichzelf of naar een ander toe.
Veel mensen met het label zijn helemaal niet gevaarlijk, maar eerder slachtoffer van bijvoorbeeld uitbuiting. Ze vindt een gezamenlijk meldpunt overlast, dat de gemeente een half jaar geleden in het leven geroepen heeft, prachtig maar alleen als er aan de “achterkant” ook iets gedaan wordt met GGZ-instellingen. Er moeten plekken komen voor deze mensen en de wachtlijsten moeten korter. Anders kun je melden wat je wilt. Dan wordt het een beetje symboolpolitiek.
Meer meldingen
Anne Oosterbaan begon haar pleidooi van de avond dat er te weinig woningen zijn. Een thuis is de basis om mee te doen in de maatschappij. De woningcorporatie is er, volgens haar, voor de mensen voor wie dat – door uiteenlopende redenen – niet vanzelfsprekend is. De corporatie zorgt voor een diversiteit aan huizen en creëert in samenwerking met de gemeente voorzieningen. Maar er is meer te doen.
Er is namelijk een toename van meldingen van mensen die de samenleving niet aankunnen. Dan kan het zijn dat er een ventiel nodig is: iemand even uit de situatie halen. Dan kan een tijdelijke verhuizing, zonder dat iemand het recht op die woonruimte verliest, soelaas bieden. Probleem is dat er te weinig woningen zijn, waardoor zo’n oplossing vaak niet mogelijk is.
Erik Gerritsen wijst erop dat als je iemand die problemen veroorzaakt voor zichzelf en/of de buurt verplaatst naar een andere buurt, je die andere buurt met een probleem opzadelt. Daarom is Ymere bezig met de realisatie van (tijdelijke) voorzieningen als “time out”-woningen en ook Skaeve Husen. De corporatie neemt dus initiatief en pleit ervoor dat de gemeente, corporaties, politie en zorginstellingen beter gaan samenwerken.
Het nieuwe Meldpunt Zorg en Woonoverlast is al een stap in de goede richting. Volgens Gerritsen kan het op een verantwoorde manier uitwisselen van persoonsgegevens ook tot een doorbraak leiden. Dan kan er sneller en effectiever ingegrepen worden.
Individu kan zelf bijdragen
Nederland heeft een traditie in opbouwwerk, maar een gemeenschap bouw je, volgens Anne Oosterbaan, niet zomaar door yuppen en sociale huurders op een portiek in De Pijp te zetten en verwachten dat dat goed komt. Karlijn Roux vraagt zich af wie in een wijk vragend en wie dragend is. Groepen bij elkaar zetten betekent niet dat men elkaar helpt. Mensen met een baan zijn niet per se zorgdragers omdat ze moe zijn na een werkdag.
De blik op zogenaamd onbegrepen of afwijkend gedrag wordt sterk beïnvloed door privileges. Volgens Roux moet er aandacht komen voor maatschappelijke problemen die nu als individuele problemen worden gepresenteerd. Daar kun je zelf als individu aan bijdragen: doneer aan de voedselbank ga naar een café waar mensen met afstand tot de arbeidsmarkt werken. Het is allemaal nodig.
Een andere conclusie van de avond was dat er, mede door vette krantenkoppen, een stigma in stand wordt gehouden dat mensen met onbegrepen gedrag gevaarlijk zijn. Dit terwijl het meeste onbegrepen gedrag helemaal niet gevaarlijk is en deze mensen vaak behoefte hebben aan een praatje. Oproep: ga van je telefoon af, loop door je buurt en drink een kopje thee met je buren.
